Sakha case study

สาธารณรัฐซาคา

รัสเซียตะวันออกไกล

รัสเซีย

กรณีศึกษาซาคา (Sakha)

< ต่อไปนี้คือคำอธิบายทั่วไปของชุมชนและระบบอาหารแบบดั้งเดิมสำหรับกรณีศึกษา >

ชุมชน

Communites

มีชนเผ่าพื้นเมืองของสาธารณรัฐซาคารวมถึงกลุ่มต่อไปนี้:

ชาว Chukchi อาศัยอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือสุดของไซบีเรีย: เขตปกครองตนเอง Chukotskiy (Chukotka) ในรัสเซีย มีต้นกำเนิดจาก Paleo-Asiatic และ แบ่งออกเป็นสองกลุ่มย่อยหลัก ได้แก่ ชาว Chukchi และชาว Chukchi ทางทะเล ชาว Chukchi ที่อาศัยอยู่ภายในส่วนทางตะวันออกสุดของ Okrug, คาบสมุทร Chukotskiy (Chukchi) และเขตชนบทของไซบีเรีย ชาว Chukchi อาศัยอยู่ในชายฝั่งอาร์กติกและแบริ่ง นอกเหนือจากการต้อนกวางเรนเดียร์และการล่าสัตว์แล้ว Chukchi ยังมีส่วนร่วมในการแกะสลักกระดูกและงาวอลรัส และการปักขนกวาง อาหารแบบดั้งเดิมของพวกเขาส่วนใหญ่ประกอบด้วยเนื้อสัตว์ (กวางเรนเดียและสัตว์ทะเลขึ้นอยู่กับกลุ่ม) ปลาไม่ได้มีบทบาทสำคัญในอาหาร แต่พืชและผลเบอร์รี่ต่าง ๆ ถูกใช้เป็นอาหารเสริมจากเนื้อสัตว์
ชาว Dolgan มีต้นกำเนิดจากเตอร์กและอพยพไปยังดินแดนปัจจุบันของพวกเขาในภาคเหนือของ Krasnoyarsk Kray และทางตะวันตกเฉียงเหนือของ Yakutia จากทิศตะวันตกเฉียงใต้น่าจะอยู่ในศตวรรษที่ 18 แกนกลางของชาว Dolgan เกิดขึ้นจากกลุ่ม Evenk (Evenki) สองสามกลุ่มซึ่งต่อมาได้นำภาษาถิ่นของ Sakha ที่พูดภาษาเตอร์ก (Yakut) ในช่วงปลายศตวรรษที่ 20 พวกเขาส่วนใหญ่เป็นคนเลี้ยงกวางเรนเดียร์ รวมตัวกันภายใต้โซเวียต แม้ว่าวิถีชีวิตของพวกเขาจะค่อย ๆ กลายเป็นคนเร่ร่อนน้อยลง การทำสวนผักมีความสำคัญควบคู่ไปกับการล่าสัตว์แบบดั้งเดิม พื้นฐานของอาหารแบบดั้งเดิม คือ เนื้อกวางดิบแช่แข็งหรือต้ม ปลากินดิบเค็มเล็กน้อยหรือแช่แข็ง (สโตรกานินา) รวมทั้งต้มและทอด ซุปปรุงจากเนื้อสัตว์ปีกหรือกวาง ปรุงรสด้วยแป้งหรือซีเรียล พวกเขายังกินหัวหอม รากของพืช ผลเบอร์รี่และแพนเค้กด้วย
ชาว Even อาศัยอยู่ในไซบีเรียตะวันออกเฉียงเหนือและเป็นสาขาหนึ่งของ Tungus ตะวันออกเฉียงเหนือ (บรรพบุรุษของ Evenk และ Even สมัยใหม่) ในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 พวกเขาได้แยกออกเป็นสามกลุ่ม (RAIPON 2011): การเลี้ยงกวางเรนเดียร์ไทกา ชายฝั่งไทกาผสม (ที่การล่า ตกปลา และการเลี้ยงกวาง เรนเดียร์มีความสำคัญเท่าเทียมกัน) และการเลี้ยงกวางที่ไม่ใช่กวางเรนเดียร์ เน้นการประมงชายฝั่ง) แม้แต่ทุกวันนี้ยังอาศัยอยู่ในสาธารณรัฐซาฮา แคว้นมากาดาน แคว้นคัมชัตกา และคาบารอฟสค์ เครย์
ชาว Evenk หรือ Evenki ยังสะกดว่า Evenky หรือ Ewenki ซึ่งเป็นตัวแทนของกลุ่มชาติพันธุ์ขนาดเล็กจำนวนมากและกระจัดกระจายไปทั่วไซบีเรียตอนเหนือ (รัสเซียเอเชีย) คน Evenk สามารถแบ่งออกเป็นสองกลุ่มที่แตกต่างกัน กลุ่มแรกประกอบด้วยนักล่าเร่ร่อนและผู้เลี้ยงกวางเรนเดียร์ที่กระจัดกระจายอยู่ในพื้นที่กว้างใหญ่ของไทกา (ป่าเหนือ) จากลุ่มน้ำ Ob-Irtysh ไปทางตะวันออกสู่ทะเลโอค็อตสค์และซาคาลิน และจากลุ่มแม่น้ำอามูร์ทางตอนใต้ไปทางเหนือสู่อาร์กติก มหาสมุทร. ร่วมกับการต้อนกวางเรนเดียร์ พวกเขาฝึกล่าสัตว์ (กวาง กวางป่า กวางแดง) และตกปลา ในพื้นที่ชายฝั่งทะเลพวกเขายังประกอบอาชีพล่าสัตว์ทางทะเล Evenk ขี่กวางเรนเดียร์ซึ่งทำให้พวกเขาโดดเด่นและแม้แต่จากกวางอื่น ๆ กลุ่มที่สองประกอบด้วยนักเลี้ยงม้าและวัวควาย หรือชาวนาอยู่ประจำที่อาศัยอยู่ในทรานส์ไบคาเลีย และทางตะวันออกเฉียงเหนือของจีนและมองโกเลีย
ชาวรัสเซียโบราณ หรือ ผู้ที่อาศัยในถิ่นฐานดั้งเดิม (Starozhyli) เป็นประชากรย่อยของแหล่งกำเนิดของรัสเซีย (สลาฟ) ซึ่งเดิมทีสืบเชื้อสายมาจากอาณานิคมยุโรปกลุ่มแรกในยุคแห่งการค้นพบ ซึ่งตั้งรกรากบริเวณชายฝั่งมหาสมุทรอาร์กติกของไซบีเรียตะวันออกในศตวรรษที่ 16 และต่อมารวมเข้าด้วยกันโดยการขยายตัวของจักรวรรดิรัสเซียในช่วงต้นศตวรรษที่ 17 ซึ่งเดิมครอบคลุมพื้นที่ตอนล่างของแม่น้ำลีนาในยากูเตีย โอลกา ยานา อินดิจิร์กา และโคลีมา ตรงกันข้ามกับชนเผ่าเร่ร่อนที่อยู่ใกล้เคียงอื่นๆ เช่น Yukaghirs, Evenks และ Chukchi พวกรัสเซียโบราณไม่ได้เลี้ยงวัวหรือฝึกการต้อนกวางเรนเดียร์ แทนที่จะตกปลาและล่าสุนัขจิ้งจอกอาร์กติกเป็นกิจกรรมหลักในการยังชีพ ที่น่าสนใจคือ พวกเขาได้รับการยอมรับว่าเป็นคนแรกที่แนะนำการใช้อวนสำหรับตกปลาในแม่น้ำในภูมิภาคนี้
ชาวซาคา Sakha หรือที่เรียกว่ายาคุต Yakut เป็นหนึ่งในชนชาติที่สำคัญของไซบีเรียตะวันออกที่มีต้นกำเนิดจากเตอร์ก ในศตวรรษที่ 17 พวกเขาอาศัยอยู่ในพื้นที่จำกัดบนแม่น้ำลีนาตอนกลาง แต่ค่อย ๆ ขยายไปทั่ว Yakutia แม้จะมีสภาพอากาศแบบอาร์กติก แต่ชาวซาฮาก็ยังคงยึดติดอยู่กับเศรษฐกิจโดยอาศัยการเลี้ยงโค กวางเรนเดียร์ และม้า แม้ว่าปศุสัตว์ของพวกมันจะต้องการที่พักพิงและการให้อาหารเป็นส่วนใหญ่ของปี ผลิตภัณฑ์จากนมมีบทบาทสำคัญในการ รับประทานอาหาร โดยมีเนื้อสัตว์ที่สงวนไว้สำหรับโอกาสพิเศษต่าง ๆ การตกปลาในแม่น้ำและทะเลสาบเป็นกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่สำคัญอันดับสอง
ชาว Yukaghir ซึ่งสะกดว่า Yukagir หรือ Jukagir เรียกตัวเองว่า Odul (ทรงพลังแข็งแกร่ง) และเป็นเศษซากของกลุ่มโบราณของ Uralic ที่อาศัยอยู่ในเขต ทุนดราและไทกาของอาร์กติกไซบีเรียทางตะวันออกของแม่น้ำลีนาในรัสเซีย พื้นที่ที่มีภูมิอากาศรุนแรงที่สุดแห่งหนึ่งในโลกที่มีผู้คนอาศัยอยู่ในยากูเตีย พวกเขายังคงอาศัยอยู่ในหุบเขาตอนบนของแม่น้ำโคลีมา ซึ่งผู้คนที่ครั้งหนึ่งเคยเร่ร่อนเหล่านี้ส่วนใหญ่ทำอาชีพล่าสัตว์ ตกปลา และเลี้ยงกวางเรนเดียร์

ด้วยการขยายขอบเขตอย่างกว้างขวางของสาธารณรัฐซาคา และตรงกันข้ามกับกรณีศึกษาของชาวกะเหรี่ยง เราจะปฏิบัติตามแนวทางสองขั้นตอนสำหรับกรณีศึกษาสาคา ในช่วงปีแรกของโครงการ จะมีการเยี่ยมชมการตั้งถิ่นฐานทั้งหมด 18 แห่ง ซึ่งกระจายไปตามแต่ละเขตภูมิศาสตร์ทั้งห้าของยากูเตีย (ฤดูใบไม้ผลิ-ฤดูใบไม้ร่วง) เพื่อทำการสำรวจครัวเรือนเบื้องต้นและรวบรวมข้อมูลพื้นฐานที่จะนำไปใช้เพื่อเลือกการตั้งถิ่นฐานตัวแทนสองแห่ง สำหรับการสำรวจภาคสนามในเชิงลึกที่คล้ายกับกรณีศึกษาของชาวกะเหรี่ยง ในประเทศไทย ชุมชนที่ได้รับการคัดเลือกทั้งสองจะมีลักษณะที่แตกต่างกันในแง่ของลักษณะทางภูมิศาสตร์ ชาติพันธุ์และสังคม และระบบอาหารแบบดั้งเดิม สามารถดูรายการการตั้งถิ่นฐานทั้งหมด 18 แห่ง ที่เลือกไว้สำหรับขั้นตอนแรกของกรณีศึกษาของ Sakha ได้ในส่วนกลางของข้อมูล

ชนพื้นเมือง

Environment

อาณาเขตทั้งหมดของยากูเทีย (Yakutia) เป็นของ Far North ซึ่งเป็นพื้นที่กว้างใหญ่ที่โดดเด่นด้วยสภาพอากาศที่รุนแรง แร่ธาตุ และทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ภูมิอากาศแบบทวีปสุดขั้วทำให้อุณหภูมิอากาศเฉลี่ยในเดือนมกราคม อยู่ที่ -29 °C ถึง -38 °C และ 9 °C ถึง 13 °C ในเดือนกรกฎาคม ผลรวมของอุณหภูมิยังผล (effective temperatures: ผลรวมของผลต่างเชิงบวกระหว่างอุณหภูมิเฉลี่ยรายวัน 5 °C) อยู่ในช่วง 1,100 °C ถึง 1,600 °C แต่ระยะเวลาปลอดน้ำแข็งในสาธารณรัฐค่อนข้างสั้น เพียง 67-76 วันต่อปี ขึ้นอยู่กับพื้นที่ ภูมิภาคทั้งหมดได้รับปริมาณฝนต่ำ (200–400 มม. ต่อปี) และอยู่ภายใต้ชั้นดินเยือกแข็งที่เย็นยะเยือก นอกเหนือจากหย่อมที่ไม่แข็งกระจัดกระจายในภาคใต้

อาณาเขตของสาธารณรัฐซาคา สามารถแบ่งออกเป็น 3 เขต พืชพันธุ์หลักจากเหนือจรดใต้ (Newell et al. 1999): ทะเลทรายอาร์กติก อาร์กติก ทุนดรา กึ่งอาร์กติก และภูมิภาคไทกาที่กว้างใหญ่ ภูมิภาคชีวภูมิศาสตร์แต่ละแห่งมีระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพที่โดดเด่น ดินแดนที่กลายเป็นน้ำแข็งของทะเลทรายอาร์กติกปกคลุมไปด้วยหิมะเกือบตลอดทั้งปี โดยมีมอสและไลเคนเป็นหย่อม ๆ กระจายไปทั่วพื้นดินที่ว่างเปล่าภายใต้สภาพอากาศที่รุนแรงอย่างยิ่ง และฤดูกาลที่เติบโตน้อยซึ่งหลีกทางให้ทุนดราอันเขียวขจีที่มีพุ่มไม้ หญ้า และกิ่งไม้สลับกับไลเคน และมอสซึ่งเป็นทุ่งหญ้าโปรดของกวางเรนเดียร์ ทางทิศใต้มีพรรณไม้ยืนต้นมากขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อบ่งบอกขอบเขตของป่าเหนือ (ไทกา) ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 74% ของซาคาและที่ซึ่งมีต้นสนชนิดหนึ่งปกคลุม (Newell et al. 1999)

แม่น้ำลีนาอันยิ่งใหญ่ไหลผ่านยากูเทีย ซึ่งมาจากภูเขาสูงชันทางตอนใต้บนชายฝั่งตะวันตกของทะเลสาบไบคาล จนกระทั่งไหลลงสู่สามเหลี่ยมปากแม่น้ำขนาดใหญ่เพื่อพบกับทะเล Laptev ในมหาสมุทรอาร์กติก เครือข่ายอุทกวิทยาขนาดใหญ่ของแคว ทะเลสาบ พื้นที่ชุ่มน้ำ และสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่ประกอบด้วยลุ่มน้ำลีนา 2.5 ล้านตารางกิโลเมตร รองรับความหลากหลายทางชีวภาพที่อุดมสมบูรณ์ รวมถึงนกอพยพที่หลากหลาย เช่น ห่าน นกกระเรียนไซบีเรียน นกนางนวลรอส หงส์เบวิค และอีเดอร์ (Newell et al. พ.ศ. 2542)

โดยรวมแล้วยากูเทีย เป็นที่อยู่ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม 28 สายพันธุ์ นก 285 สายพันธุ์ ปลา 43 ตัว และแมลงประมาณ 4,000 สายพันธุ์ พืชประกอบด้วยพืชในหลอดเลือด 1,831 สปีชีส์ มอส 526 สปีชีส์ ไลเคนมากกว่า 550 สปีชีส์ และเห็ดมากกว่า 510 สปีชีส์ (Newell et al. 1999)

ยากูเทียอุดมไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติและแร่ธาตุอย่างมาก ต้องขอบคุณองค์ประกอบทางธรณีวิทยาที่ซับซ้อนและหลากหลาย รวมถึงเพชรจำนวนมาก แหล่งทองคำ ดีบุก ก๊าซธรรมชาติ และน้ำมัน

อาหารพื้นบ้าน

Foods

เนื้อสัตว์ซึ่งมาจากฝูงกวางเรนเดียร์ สัตว์ป่า ปลา หรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเล เป็นอาหารหลักของชนเผ่าพื้นเมืองทางตอนเหนือ เช่น Nenets, Dolgan, Evenk หรือ Chukchi Meet บริโภคแบบดิบ ๆ จากสัตว์ที่เพิ่งฆ่าใหม่หรือบาดเจ็บเพียงเล็กน้อย เช่นเดียวกับการปรุง (ต้ม ย่าง) และดองโดยใช้เทคนิคต่าง ๆ เช่น การหมักและการบ่มแบบแห้ง บางกลุ่มเช่น Yukaghir เก็บเนื้อไว้ในดินที่เย็นจัด สโตรกานินา (Stroganina) เป็นอาหารพื้นเมืองจากไซบีเรียตอนเหนือที่ประกอบด้วยเนื้อดิบแช่แข็งชิ้นยาวบาง ๆ หรือปลาที่ใส่เกลือเล็กน้อยและปรุงรสด้วยสมุนไพรต่าง ๆ เช่น แพงพวย หรือกระเทียมป่า โดยทั่วไปแล้วเนื้อสัตว์สโตรกานินาจะเสิร์ฟพร้อมกับผลเบอร์รี่หมัก (คลาวด์เบอร์รี่ แบรมเบิลเบอร์รี่ และมูสเบอร์รี่) (Pereltsvaig 2014)

อาหารที่มีเนื้อสัตว์เป็นส่วนประกอบเสริมด้วยสมุนไพรและพืชที่รับประทานได้ ผลเบอร์รี่และอาหารเสริมประเภทอื่นๆ (Turaev et al. 2011) ตัวอย่างเช่น Yukaghir กินพืชที่กินได้หลายชนิด เช่น หัวหอมป่า รากดอกลิลลี่ ผลเบอร์รี่และเห็ด Chukchi ใช้พืชเช่นวิลโลว์แคระหรือสีน้ำตาลสำหรับปรุงรสและทำขนมปังทรงกลมจากรากทุบผสมกับเนื้อและไขมันวอลรัส ชุมชนชุกชีชายฝั่งยังกินลามินาเรีย (สาหร่าย) และหอย Evenk อบขนมปังแฟลตเบรดจากแป้งที่เตรียมโดยใช้หัว daylily และเตรียมซีเรียลร้อนที่มีคุณค่าทางโภชนาการซึ่งทำจากถั่วไพน์ไซบีเรียป่น

อาหารยาคุต (ซาคา) ถูกกำหนดไว้โดยได้รับอิทธิพลจากองค์ประกอบของทั้งอาหารอาร์กติกและมองโกเลีย (Pereltsvaig 2014) เขาอาศัยเนื้อสัตว์เป็นหลัก แม้ว่าในกรณีนี้ส่วนใหญ่จะเน้นที่เนื้อม้าเนื่องจากยาคุตเป็นผู้เพาะพันธุ์ม้าที่เชี่ยวชาญ พวกเขายังเลี้ยงโคและผลิตภัณฑ์จากนมในอดีตเป็นส่วนสำคัญของอาหารของพวกเขา ตัวอย่างเช่น Kymys เป็นเครื่องดื่มยาคุตที่ได้รับความนิยมอย่างมากซึ่งทำจากนมแม่ม้าหมัก ปลายังเป็นผลิตภัณฑ์ที่โดดเด่นในอาหารของพวกมัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งปลาสเตอร์เจียนไซบีเรีย ปลาไวต์ฟิชที่กว้างและเหนือ, Arctic cisco, muksun และ greyling (Pereltsvaig 2014) ชาวยาคุตก็เป็นนักหาอาหารเช่นกัน การเก็บเกี่ยวแบบดั้งเดิมที่สำคัญคือกระพี้สน ในเดือนมิถุนายน (เดือนแห่งต้นสน) ผู้หญิงเข้าไปในป่าเพื่อโค่นต้นไม้เล็ก ลอกชั้นของการเจริญเติบโตใหม่ออก ตากให้แห้ง และบดกระพี้เป็นผงผสมกับมิลเพื่อเตรียมแป้ง ( Jordan et al. 2000) ผู้หญิงยังเก็บต้นหอมป่า เบอร์รี่ กระเทียมป่า ดอกลิลลี่ และรากต่างๆ (Jordan et al. 2000)

การล่าอาณานิคมของรัสเซียเริ่มต้นขึ้นในทศวรรษ 1600 ค่อย ๆ เปลี่ยนโครงสร้างอาหารแบบดั้งเดิมของกลุ่มชนพื้นเมืองเหล่านี้ทั้งหมด โดยเฉพาะยาคุต โดยแนะนำผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เช่น แป้ง ธัญพืช เกลือ น้ำตาล ชาหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และยืมวิธีประกอบอาหารโดยเฉพาะซุปและเห็ด (Jordan et al. 2000, Pereltsvaig 2014).

อ้างอิง

Crate, S. A. 2013. Climate Change and Human Mobility in Indigenous Communities of the Russian North. Brookings-Bern Project on Internal Displacement.
Fedorov, A., and Konstantinov, P. 2009. Response of permafrost landscapes of central Yakutia to current changes in climate and anthropogenic impacts. Geography and Natural Resources 30(2):146-150.
Jordan, B. B. and T. G. Jordan-Bychkov. 2000. Siberian Village: Land and Life in the Sakha Republic. University Of Minnesota Press.
Kirillina, K., E. G. Shvetsov, V. V. Protopopova, L. Thiesmeyer and W. Yan. 2020. Consideration of anthropogenic factors in boreal forest fire regime changes during rapid socio-economic development: case study of forestry districts with increasing burnt area in the Sakha Republic, Russia. Environmental Research Letters, 15: 035009.
Newell, J. , L. E. Shmatkova, N.D. Sedel'nik, P.A. Timofeev, R.V. Dyesyatkin, L.E. Shmatkova, I.F. Shurduk, V.F. Popov. 1999. Chapter VI: Republic of Sakha. In Saving Russia's Far Eastern Taiga - Deforestaton, Protected Areas, and Forests 'Hotspots'. Siberia Hotspot Program, Friend of the Earth - Japan.
Pereltsvaig, A. 2014. The cuisines of Siberia (online resource available here).
RAIPON. 2011. Indigenous peoples of the North, Siberia and the Far East of the Russian Federation (in Russian - online resource available here).
Solovyev A. V. et al. 2021. The Russian Old-Settlers in the Arctic coast of Eastern Siberia: Family name diversity in the context of their origin. Sustainability, 13: 10895.
Takakura, H., Y. Iijima, V. Ignatieva, A. Fedorov, M. Goto and T. Tanaka. 2021. Permafrost and Culture: Global Warming and the Republic of Sakha (Yakutia), Russian Federation. Center for Northeast Asian Studies Report 26.
Turaev, V. and P. Sulyandziga. 2011. Encyclopedia of the Indigenous Peoples of the North, Siberia and Far East of the Russian Federation. Nikita Vronski (Ed.). Centre for Support of Indigenous Peoples of the North